موضوع: "پژوهش"
- عدم نیازسنجی
یکی از عوامل رکود و گرفتار شدن به آسیب ها، بی اطلاعی از نیازها و پرسش ها و ارائه نکردن تعریف درستی از چارچوب نیازها در کشور است. بی شک توسعه در هر کشوری به میزان شناختی وابسته است که دست اندرکاران آن کشورها از نیازها دارند و نظامی که برای پاسخگویی به آن نیازها طراحی نموده اند؛ زیرا بدون شناخت نیازها، نمی توان انتظار پاسخگویی داشت و بدون پاسخگویی، توسعه و تکامل جامعه ممکن نخواهد بود.
در هر صورت، فعالیت های تحقیقاتی و دستاوردهای پژوهشی، بدون مطالعه دقیق نیازها و نداشتن برنامه روشن و اولویت بندی شده، خسارت بزرگی خواهد بود که متوجه امر تحقیق و پژوهش است که گاه دست اندرکاران پژوهشی را گرفتار کار تکراری می نماید و گاه استعدادها را به مسایل غیرضروری مشغول می سازد.
- عدم پشتیبانی مالی از پژوهشگران
وقت گیر بودن امور پژوهشی و ناچیز بودن سود مادی بازگشتی از یک پژوهش برای پژوهشگران و در مقابل، گرانی ابزار پژوهش و منابع تحقیقاتی، اعم از کتاب و رایانه و…، علت دیگر است که می تواند موجب کم شدن انگیزه تحقیق باشد.
- اولویت ندادن به پژوهش های مورد نیاز
انجام پژوهش های متفرقه، با توجه به علاقه شخصی و بدون در نظر گرفتن اولویت ها، نه تنها موجب توسعه پژوهش نمی شود، بلکه چه بسا پژوهش های تکراری را به دنبال داشته باشد که موجب از بین رفتن امکانات محدودِ موجود نیز می شود. پژوهشگران برای رفع این مشکل، باید در کارهای علمی و تحقیق و پژوهش، اولویت ها را رعایت کنند و آنچه را بیشتر مورد نیاز جامعه است، ترجیح دهند.
صفحات: 1· 2
آذرماه در تقویم جمهوری اسلامی به عنوان روز پژوهش نامگذاری شده است. هفته پژوهش از 25 آذرماه با شعار «بدون پژوهش و مطالعه تصمیم گیری نکنیم» آغاز می شود و تا 29 آذرماه ادامه دارد. موفقیت روزافزون علم در ماهشناخت جهان هدفدار و قانونمند که با تکیه بر ابتکارات خلاقیت های به ودیعه نهاده شده از سوی خدای متعال در وجود بشر و بهره برداری از قدرت شگرف اندیشه آدمی صورت گرفته، فضای زندگی جدیدی را برای انسان ها به ارمغان آورده است. این فضای جدید و این تمدن نوظهور که خود برخاسته از تعاملات عمیق میان تمدنی و میان فرهنگی است، موجد خواست ها، نیازها، اندیشه ها مسائل و مشکلاتی است که به نوبه خود توسعه علم و اندیشه را می طلبند. در این مسیر اندیشه های ژرف در قالب پژوهش های بنیادین صورت بحث پذیر به خود می گیرند و دستمایه انجام پژوهش های کاربردی می شوند تا خواست ها و نیازها را پاسخ گویند و راه حل های بهتر و بیشتری برای مسائل و مشکلات جوامع بشری پیشنهاد کنند و همین جاست که نقش موثر و سهم بسزای بخش تحقیقات در روند تحولات جوامع آشکار می شود. تحولات زندگی بشر در قرن بیستم نشان از گسترش روز افزون اهمیت علم و تحقیق داشت، به ویژه در نیمه دوم این قرن کشورهای صنعتی و در حال توسعه با آگاهی از نقش پژوهش در خلق فن آوری و شتاب دهی برای توسعه، عمده توجه خود را مصروف تقویت و ارتقای بخش تحقیق نموده اند. از این روست که می توان گفت بین پیشرفت بخش تحقیق و شتاب توسعه فراگیر و پایدار در هر کشور ارتباط مستقیم برقرار است. نقش پژوهش در توسعه همه جانبه پایدار چنان برجسته و انکارناپذیر است که می توان آن را بدون تردید نیروی محرک توسعه در همه حوزه ها اعم از فرهنگ، اقتصاد، سیاست و جامعه دانست. اما علی رغم اعتراف و اذعان نسبت به اهمیت مقوله پژوهش، این حوزه با دشواری های ساختاری و عملکردی فراوانی مواجه است.
صفحات: 1· 2
– پژوهش دانش نو می‌آفریند.
-پژوهش امکان کشف کاربرد تازة دانش کهن را فراهم می‌سازد.
- پژوهش به آموزش بهتر می‌انجامد، چرا که دانش نو و برنامه‌های آموزشی، مکمل یکدیگرند.
- پژوهش میتواند منبع درآمد باشد. پژوهشی که سرمایه‌ای برای انجام آن در نظر گرفته میشود یک منبع مالی است.
- پژوهش موجب حل مسأله‌ها و تضادهای جامعه میشود.
-پژوهش به بشر این توانایی را میدهد که بهتر با دنیای پیرامون خود رابطه برقرار کند و به اهدافش دست یابد.
-پژوهش موجب پیشرفت جامعه میشود.
-زمان مناسب برای در گیر شدن طلبه با مقوله تحقیق و پژوهش چه موقعی است؟
-تحقیق با مطالعات روزمره و پراکنده فردی،چه تفاوتی دارد؟
-آیا هر مطالعه ای ،پژوهش است؟
-برنامه پژوهشی ،چه ویژگی هایی دارد که آن را از سایر مطالعات و شبه پژوهش ها متمایز می کند؟
غفلت از این نکته ی بسیار مهم یعنی عدم تمایز دقیق میان پژوهش حقیقی و شبه پژوهش ،یکی از علل اصلی عقب ماندگی علمی کشورهایی است که علی رغم داشتن پژوهشگران بسیار و نهاد های پژوهشی متعدد و حتی تولیدات فراوان پژوهشی ،هنوز مصرف کننده علم اند نه تولید کننده آن،زیرا نه فعالیت پژوهشی اینگونه افراد و نهادها ، و نه تولیدات به اصطلاح پژوهشی آن ها،در بسیاری از موارد مصداق پژوهش حقیقی نیست،بلکه نوعی شبه پژوهش است.
یک پژوهشگر موفق نگاهی کنجکاو و موشکافانه به پدیده های اطراف خود دارد. او نسبت به آن چه در اطرافش می گذرد حساس است و ذهنی پویا و پرسشگر دارد. ذهن پرسشگر او همواره در جهت یافتن پاسخ های تازه برای پرسش های موجود است. هم چنین، او برای انجام موفقیت آمیز پژوهش خود، از روش های علمی و پذیرفته شده استفاده می کند. علاو بر آن، یک پژوهشگر موفق از مهارت لازم برای یافتن منابع اطلاعاتی مورد نیازش برخوردار است. این منابع از محل های مختلف مثل کتابخانه ها، مراکز اطلاع رسانی و شبکه های رایانه ای ملی و بین المللی به دست می آیند. او به خوبی می تواند در این منابع به جستجو بپردازد و با مطالعه پیشینه پژوهشی موضوعی که در آن زمینه فعالیت می کنند به درک روشنی نسبت به گذشته آن موضوع دست یابد. پژوهشگران موفق به کار گروهی در طرح های پژوهشی بها می دهند و تلاش می کنند پژوهش خود را با همکاری یکدیگر انجام دهند. هم چنین، آنان نتایج یافته های خود را به نحو موثری منتشر ساخته و در اختیار سایر محققان قرار می دهند. آنان نسبت به توسعه مرزهای دانش احساس مسئولیت کرده و لحظه ای از تلاش در جهت ارتقاء مهارت های علمی خویش باز نمی ایستند.
- علم و تحقیق کلید قطعی پیشرفت کشور است.
- تحقیق علمی فقط به معنای فراگیری و تقلید نیست، تحقیق ضد تقلید است.
- پیشرفت کشور نیازمند حرکت علمی بسیار قوی است.
- تولید علم و تحقیقات، حیات آینده کشور است.
- برای خدمت رسانی بهتر به مردم، کارهای دقیق پژوهشی لازم است.
-عنصر تحقیق و پژوهش در همه جا به صورت یک اصل در مجموعه کارها باید مورد توجه قرار گیرد.
-اگر ژرف یابی و پژوهش نباشد; نتیجه اش یک جا ایستادن، در جا زدن و با دنیای پیرامون خود به تدریج بیگانه تر شدن است.
-تولید علم، فقط انتقال علم نیست؛ نوآوری علمی در درجه اوّلِ اهمیت است. این را من از این جهت میگویم که باید یک فرهنگ بشود. این نو اندیشی، فقط مخصوص اساتید نیست؛ مخاطب آن، دانشجویان و کلّ محیط علمی هم است. البته برای نوآوری علمی - که در فرهنگ معارف اسلامی از آن به اجتهاد تعبیر میشود - دو چیز لازم است: یکی قدرت علمی و دیگری جرأت علمی. البته قدرت علمی چیز مهمی است. هوش وافر، ذخیره علمی لازم و مجاهدت فراوان برای فراگیری، از عواملی است که برای به دست آمدن قدرت علمی، لازم است؛ اما این کافی نیست. ای بسا کسانی که از قدرت علمی هم برخوردارند، اما ذخیره انباشته علمی آنها هیچ جا کاربُرد ندارد؛ کاروان علم را جلو نمیبرد و یک ملت را از لحاظ علمی به اعتلاء نمیرساند. بنابراین جرأت علمی لازم است…. اگر بخواهید از لحاظ علمی پیش بروید، باید جرأت نوآوری داشته باشید. استاد و دانشجو باید از قید و زنجیره جزمیگری تعریفهای علمی القاء شده و دائمی دانستن آنها خلاص شوند.
البته اشتباه نشود؛ من کسی را به آنارشیزم علمی و به مهملگویی علمی توصیه نمیکنم. در هر زمینهای، کسانی که از دانشی برخوردار نیستند، اگر بخواهند به خیال خودشان نوآوری کنند، به مهملگویی میافتند. ما در زمینه برخی از علوم انسانی و معارف دینی این را میبینیم. آدمهای ناوارد بدون اینکه از ذخیره و سواد کافی برخوردار باشند، وارد میدان میشوند و حرف میزنند و به خیال خودشان نوآوری میکنند؛ که در واقع نوآوری نیست، مهملگویی است. بنابراین در زمینه مسائل علمی، من این را توصیه نمیکنم. باید فراگرفت؛ اما نباید صرفاً مصرف کننده فرآوردههای علمی دیگران بود. باید علم را به معنای حقیقی کلمه تولید کرد. البته این کار، روشمندی و ضابطه لازم دارد. مهم این است که روح نوآوری علمی در محیط دانشگاه زنده شود و زنده بماند. خوشبختانه من این شوق و میل را در دانشجویان احساس کرده بودم و در اساتید هم آن را میبینم. اینها باید دست به دست هم بدهد و سطح علمی کشور را بالا ببرد. آن وقتی که علم با هدایت ایمان، عواطف صحیح و معرفت روشنبینانه و آگاهانه همراه شود، معجزههای بزرگی میکند و کشور ما میتواند در انتظار این معجزهها بماند.
«بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتى امیر کبیر» -شجاعت علمی، نوآوری، پرهیز از نگاه تقلیدی به پیشرفتهای علمی غرب، «اعتماد به نفس شخصی و ملی» و پرکاری را ویژگیهای لازم استادان دانشگاهها برای ایفای وظایف سنگین خود خواندند و افزودند: علاج دردها و مشکلات کشور در پیشرفت علمی است. رهبر معظم انقلاب: علاج دردها و مشکلات کشور در پیشرفت علمی است.
-استعداد ایرانى و توانائیهاى ملى ایرانیان اقتضاء میکند که نوآوریها در بخش نیروهاى مسلح ما از جمله در ارتش جمهورى اسلامى ایران و نیروهاى سهگانهى آن، روزبهروز بیشتر شود. پژوهش، نوآورى، کارآزمودگى، انضباط کامل، چیزهائى است که بایست در اولین قلمهاى فهرست وظائف شما وجود داشته باشد.
« بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در مراسم مشترک دانشآموختگى دانشگاههاى افسرى ارتش »
تحقیق و پژوهش به رغم فواید بسیاری که دارد از بعضی آفات و لغزش گاه ها مصون نیست. برخی از مهمترین این آفات عبارتند از:
1. یک سو نگری: یک چشم را در تحقیق گشودن، دیدگاه های گوناگون را ندیدن و جوانب مثبت و منفی موضوع را نپاییدن، موجب یک سو نگری در تحقیق می گردد. برخی از عواملی که باعث یک سو نگری محقق می شود عبارتند از: داشتن حبّ یا بغض نسبت به موضوع تحقیق، عدم دست رسی به همه ی اطلاعات لازم، تقدیس ها و تکفیر ها، تعصبات قومی، مذهبی یا سیاسی، به میان آمدن منافع و مضارّو..
2. عامیانه سازی: نوشتار علمی و تحقیقی نباید همراه با سادگی گفتار بوده و عوامانه باشد.
3. آمیختگی به تعابیر احساسی: وقتی نوشتارتحقیقی به احساسات، تملق یا اهانت آمیخته شود گر چه مشتمل بر حقایقی هم باشد، حقایق آن مورد غفلت واقع میگردد.
4. تنبلی در تتبّع و تفکر.
5. انعطاف ناپذیری در برابر حقایق.(مهدی زاده، 1388 ،ص 31 )
در درک اهمیت پژوهش همین مقدار کافی است که پیشرفت هر جامعه ای در رشته های مختلف علوم، مرهون پژوهش است بلکه اساسا علوم، پیدایش و توسعه خویش را مدیون پژوهش هستند؛ به گونه ای که پژوهش ها و تحقیقات دانشمندان در زمینه های مختلف باعث توسعه ی علوم و ایجاد رشته های مختلف می گردد. پژوهش و تحقیق داری فواید متعددی است که دو فایده ی مهم آن عبارت است از:
1. پیدایش و گسترش علم و دانش در رشته های مختلف.
2. رشد قوه ی ابتکار وخلّاقیت در افراد مستعد. (مهدی زاده، 1388 ، ص 30)
1. رابطه ی بین تتبّع و پژوهش، رابطه ی مقدمه و ذی المقدمه است؛ به این بیان که تتبّع و جستجو مقدمه و شرط دست یابی به پژوهش یعنی ذی المقدمه است، نیازمندی تتبّع و پژوهش به یکدیگر به گونه ای است که اگر کار دانشمندان فقط به مطالعه و جستجو در آثار پیشینیان منحصر شود به جمود و رکود منجر خواهد شد و اگر پژوهنده ای بدون جستجو دست به قلم زند به استقبال بدعت و ناپختگی خواهد رفت.2. اگر جستجو گری پس از فراهم آوردن مواد اولیه پژوهش دست از کار کشید و به گرد آوری اطلاعات بسنده کرد، شایسته عنوان متتبّع است، ولی اگر پس از جستجوهای بسیار، مصالح و مواد گرد آوری شده را درهم آمیخت و از میان آن ها سخنی نو یا نگاهی تازه پدید آورد، علاوه بر عنوان متتبّع، شایسته ی عنوان پژوهشگر نیز می باشد.3. قوام تتبّع به منابع و کتب است ولی قوام تحقیق و پژوهش به تجزیه و تحلیل، سنجش وارزیابی و تفکر انتقادی است. (مهدی زاده، 1388 ، ص 26 )
صفحات: 1· 2
بهترین روشِ ثبت و جمع بندی دروس کدام است؟؟؟، چگونه درس بخوانیم؟ محاسن و معایب ثبت اطلاعات و دروس در لپ تاپ و رایانه‌های شخصی.
برای ثبت و ضبط یادداشت‌ها و مطالبِ درسی و غیر درسی، روش رایج، استفاده از دفتر و خودکار و جزوه نویسی و … با اَشکال و انواع گوناگون است که همگی آنها با اندکی تفاوت، شبیه یکدیگر هستند. اما روشی که به نظر میرسد محاسن بسیار زیادی نسبت به روش سنتی استفاده از قلم و کاغذ دارد، وارد کردن یادداشت ها در محیط دیجیتال و رایانه است. در ادامه محاسن این روش را نام میبریم:
محاسن ثبت اطلاعات در لپ تاپ:
1-اجتماعِ تمام مطالب در کنار یکدیگر و در یک وسیله واحد به نام لپ تاپ یا رایانه شخصی
2-قابل حمل بودنِ تمام اطلاعات و مطالب فراگیری شده در تمام مکان‌ها
3-دسته بندی و نظم و انتظام یافتنِ مطالب فراگیری شده
4-انتقال سریع از یک درس و کتاب به درس و کتاب دیگر
5-بالاتر بودنِ سه برابری سرعت ثبت اطلاعات و دروس به کمک تایپ ده انگشتی در رایانه از ثبت اطلاعات به روش کاغذ و خودکار.
6-قابلیت حذف و اضافه و ویرایش کردن و تکمیل اطلاعات ثبت شده به سهولت هر چه تمام تر.
7-امکان استفاده همزمان از کتب و نرم افزارهای کمک پژوهشی به هنگام فراگیری دروس در کلاس درس. به عنوان مثال در سر کلاس درس شما دسترسی به نرم افزارهای مادر و کاربردی مؤسسه نور خواهید داشت.
8-آماده و مهیا شدنِ اطلاعات و دروس ثبت شده در رایانه برای انتشار در فضای سایبر. به این ترتیب شما قادر خواهید بود با سهولت و سرعت، نکات و مطالب ثبت و جمع بندی شده خود را در اختیار دیگران در فضای سایبر قرار دهید.
9-استفاده از وقت های مرده به منظور مطالعه هر یک از دروس و مطالبی که ثبت کرده اید به علت مجتمع بودنِ تمام مطالب در لپ تاپ شخصی.
10-امکان ارتباط مستقیم به فضای سایبر به وسیله لپ تاپ و استفاده از اینترنت در هر مکان و هر زمان. توضیح اینکه امروزه تمام گوشی‌های هوشمند، قابلیت تبدیل شدن به یک مودم فرستنده را دارا میباشند که شما قادر خواهید بود با آنها و لپ تاپ خود به اینترنت متصل شوید و اطلاعات لازم را دریافت و ارسال کنید.
11-و مهمتر از همه بهره مند شدن شما از قابلیت بسیار مهم «جستجو» در محیط دیجیتالی. توضیح اینکه شما تا کنون جزوات و دفاتر زیادی را تهیه کرده اید که گاهی پیش آمده نیازمند یکی از نکاتی که در یکی از آنها یادداشت کرده اید، شده باشید اما نمیدانید که آن نکته را کجا ثبت کرده اید و بعد از جستجوی فراوان، ناامید شده اید. بعد از ثبت اطلاعات در محیط دیجیتال شما قادر به جستجو میان تمام اطلاعات ثبت شده خواهید بود که کمک بسیار بسیار بزرگی به شما خواهد بود.
12-وجود نرم افزارهایی همچون One note که به وسیله آنها میتوانید مطالب را به شیوه مطلوبی ثبت و ضبط نمایید.
معایب ثبت اطلاعات در لپ تاپ:
1-مضرات مترتب بر ارتباط مستقیم و مستمر با مانیتور. همان طور که میدانید تمام محصولاتِ دنیای مدرن دارای محاسن و معایبی است که به ناچار ما با آنها مواجه هستیم البته در این مورد نیز توصیه ها و نکاتی وجود دارد که میتواند مضرات مورد نظر را کاهش دهد از جمله برخواستن از پشت میز رایانه و انجام نرمش های گوناگون و یا اینکه هر نیم ساعت یک بار، چند دقیقه به فاصله ای دور نگاه کنیم تا چشمانمان از حالت خیره به مانیتور خارج شده و آسیب کمتری ببیند.
2-خطرناک بودنِ جمع شدنِ تمام اطلاعات در رایانه شخصی علاوه بر تمام محاسنی که دارد؛ به علت اینکه ممکن است تمام اطلاعات جمع آوری شده به یک باره نابود شود و یا حتی رایانه شخصی به سرقت رود و … . البته این نیز یک عیب به حساب می آید اما به وسیله پشتیبان‌گیری‌های منظم میتوان از این عیب و اشکال نیز مصون ماند و آن را چاره کرد.
3-کمتر بودنِ حالت معنوی و واقعیِ اطلاعات ثبت شده در رایانه شخصی از کتاب و قلم و دفتر. به این معنا که به هر روی، ارتباطِ تنگاتنگی که میان انسان و کتاب و دفتر و قلم وجود دارد و به نظر میرسد این ارتباط نمیتواند میان انسان و رایانه شخصی به وجود آید. البته به عقیده بعضی این یک موضوع واقعی نیست و یک بحث سلیقه ای به حساب می‌آید اما به هر حال مسئله ایست.
4-لو رفتن اطلاعاتِ ثبت شده در رایانه، به محض اتصال به اینترنت. برای حل این مشکل نیز نباید اطلاعات محرمانه و بسیار مهم را در رایانه ثبت نمایید زیرا به محض اتصال به اینترنت، مطمئن باشید همه آنها لو خواهد رفت!!!
نتیجه گیری:
با توجه به محاسن و معایبی که نام بردیم، به نظر میرسد ثبت اطلاعات در محیط دیجیتال و رایانه در دنیای امروز و لزوم حضورِ پررنگ در فضای سایبر، ناگزیر می‌نماید. اما ثبت اطلاعات در فضای دیجیتالی دارای یک پیش نیاز اساسی است و آن مجهز بودنِ کاربر، به ابزار لازم برای این کار است که میان تمام این ابزارها و تکنیک ها، بهره‌مندی از قابلیت تایپ ده انگشتی است. زیرا در غیر این صورت اطلاعات با دقت و سرعت کافی ثبت نشده و خستگی و دلزدگی را به همراه خواهد آورد.
بنابراین قبل از روی آوردن به ثبت اطلاعات در رایانه شخصی، باید مهارت بسیار بسیار مهم تایپ ده انگشتی را فراگرفته و به آن مسلط شوید. این را بدانید که همین امروز باید این کار را انجام دهید و فردا دیر است. زیرا وقتی آن را فراگرفتید و لذت و محاسن ثبت اطلاعات در رایانه شخصی را لمس کردید، افسوس روزها و سالهایی را خواهید خود که از این خصوصیت بسیار مهم بی بهره بوده اید !!!
زيرا مي دانيم كه بر اساس نظام اخلاقي اسلام، نيت و انگيزه، به اندازه عمل و بلكه بيشتر از آن اهميت دارد و به همين دليل پيامبر اكرم (ص) فرمود: نيت مومن بهتر از عمل اوست (بحارالانوار ج 70 ص 186) و در جاي ديگر فرمود: ارزش اعمال بستگي به نيت ها دارد و بهره هر كس از عملش مطابق نيت اوست، كسي كه به خاطر خدا و پيامبر هجرت كند هجرت به سوي خدا و پيامبر كرده است و كسي كه به خاطر رسيدن به مال دنيا يا به دست آوردن همسري هجرت كند بهره اش همان چيزي است كه به سوي آن هجرت كرده است. (مستدرك الوسائل ج 1 ص 90)
ماهيت هر عملي با توجه به نيتي كه فرد در انجام آن داشته مشخص مي شود، زيرا اعمال ما، تنها جنبه ظاهري و دنيوي ندارند بلكه متشكل از ظاهر و باطن هستند، به همين جهت، براي ارزش گذاري كاري، تنها ظاهرِ خوب كفايت نمي كند بلكه بايد باطن آن كار و شخص انجام دهنده آن نيز خوب و پسنديده باشد. به بيان روشن تر در ديدگاه اسلام تنها عملي ماندگار و ابدي خواهد شد كه با انگيزه الهي و پيروي از او انجام شود لذا براي اينكه تحقيق و پژوهش ما حقيقتا ارزشمند گردد و ما را به سعادت و كمال حقيقي رهنمون سازد نيازمند همراهي با انگيزه الهي و اخلاص در عمل است.
همچنين اگر قصد و نيت الهي و اخروي همراه تحقيق و پژوهش باشد، اجر و پاداش آن، مضاعف خواهد شد.
امام علي عليه السلام فرمود: عطاياي الهي به اندازه نيت انسان است. (نهج البلاغه / نامه 31)
ذكر اين نكته ضروري است كه اگر تحقيق و پژوهش به انگيزه ديگري مانند انگيزه هاي ثروت، قدرت و مانند آن صورت پذيرد هر چند ممكن است مدتي دنياي ما و ديگران را آباد كند اما چون در راستاي زندگي حقيقي ما نيست فاقد ارزش حقيقي همه جانبه خواهد بود و سود معنوي براي پژوهشگر نخواهد داشت.2. توكلاز آموزه هاي اخلاقي اسلام، فضيلت توكل است كه بر محققين و پژوهشگران شايسته و بايسته است در همه امور زندگي خود از جمله در تحقيقات و پژوهش هاي علمي، بر خدا توكل كنند.
توكّل از مادّه وكالت و به معناى سپردن كارها به خدا و اعتماد به لطف اوست و پرواضح است كه به معناى دست كشيدن از تلاش و كوشش نيست بلكه انسان تا آنجا كه در توان دارد بايد تلاش كند و منزلگاه ها را يكى بعد از ديگرى با تمام توان بپيمايد، امّا آنچه از توان او بيرون است به خدا واگذارد و از الطاف جليّه و خفيّه او مدد بطلبد.
امام علي (ع) فرمود: كسى كه بر خدا توكّل كند مشكلات در برابر او خاضع، و اسباب براى او سهل و آسان مىگردد. (غررالحكم حديث 9028)
و نيز فرمود: كسى كه توكّل بر خدا كند شبهات براى او روشن مىشود. (غرر الحكم حديث 8985)3. احترام به پژوهشگران سابقپژوهش هاي نو و جديد ـ در حقيقت ـ نتيجه و محصول زحمات و پژوهش هاي پيشينان و دانشمندان گذشته است. پژوهشگران و محققان در هر دوره اي با بهره گيري از يافته ها و پژوهش هاي محققان گذشته مي كوشند تا كاروان علم و دانش و انديشه را پيش ببرند و افق هاي جديدتري به روي خود و بشريت بگشايند. به همين جهت بر هر محقق و پژوهشگر شايسته و بايسته اخلاقي است كه از دانشمندان و علماي گذشته به نيكي ياد كرده و زحمات و تلاش هاي آنها را فراموش نكند و به تعبير ديگر مراتب اساتيد را مراعات نمايد؛ زيرا دانشمندان و محققان اسبق، اساتيدِ پژوهشگران سابق بودند و پژوهشگران سابق نيز اساتيد و راهنمايانِ انديشوران امروز .
پيامبر اكرم (ص) فرمود: هركس عالم و دانشمندي را گرامي بدارد مرا گرامي داشته و هر كس مرا گرامي بدارد خدا را گرامي داشته است… (جامع الاخبار ص 39)4. شهامت و شجاعت در پژوهشمحقق و پژوهشگر بايد در انجام پژوهش و تحقيقات علمي با شهامت و شجاعت قدم برداشته و نبايد به دليل ترس از ناتواني يا ترس از مشكلات احتمالي يا امكانات كم و …. از انجام كارهاي بزرگ خودداري كند. اين مساله تا جايي مهم و اساسي است كه از مشورت با شخص ترسو نهي شده است. امام علي (ع) فرمود: هرگز با انسان ترسو مشورت نكن چرا كه تو را از كارهاى مهم باز مىدارد، و موضوعات كوچك را در نظر تو بزرگ جلوه مىدهد. (غرر الحكم حديث 10349)
از طرفي ديگر پژوهشگر بايد شجاعانه دنبال حق و حقيقت باشد و بعد از رسيدن به نتيجه ـ به خاطر اينكه ممكن است بسياري از افراد آن را نپذيرند ـ از مطرح كردن آن نهراسيده و با شجاعت و شهامت از نظريه خود دفاع كند.
امام علي (ع) فرمود: شجاعت زينت است و ترس عيب است. (شرح غرر الحكم ج 7 ص 171)5. امانت داريامانت داري در پژوهش و تأليف، ركن مهمي از حيات علمي و تحقيقي يك جامعه است. هر پژوهشگري اخلاقاً موظف است منبع و مدرك هر مطلبي را كه نقل كرده ذكر كند.
همچنين امانت داري در تحقيق و پژوهش اقتضا مي كند كه در نقل قول ها و يا در استنادها به سخن ديگران از قطعه كردن مطالب ـ كه مخل مراد كامل آن نقل است ـ پرهيز شود.
امام صادق (ع) فرمود: خداوند هيچ پيامبرى را مبعوث نكرد، مگر اين كه راست گويى و اداء امانت نسبت به نيكوكار و بدكار جزو تعليمات او بود. (كافي ج 2 ص 104)
همچنين فرمود: نگاه به ركوع و سجود طولانى افراد نكنيد (و تنها آن را نشانه ديانت آنها ندانيد) چرا كه اين چيزى است كه ممكن است به آن، عادت كرده باشد، و هرگاه آن را ترك كند، نگران مىشود ولى نگاه به راست گويى و امانت داري آنها كنيد. (كافي ج 2 ص 105)
6. روحيه حقيقت جويي در پژوهششايسته و بايسته است پژوهشگر همواره روحيه حقيقت جويي و حقيقت طلبي داشته باشد و همه تلاش و زحمت خود را در كشف حقيقت صرف كند. زيرا حق و حقيقت است كه باقي خواهد ماند.7. پرهيز از كتمان حقيكي از مهم ترين مسائلي كه پژوهشگران بايد به آن توجه كنند اين است كه نبايد حقايق و مسائل واقعي را كه نياز جامعه است كتمان كنند.پيامبر اسلام (ص) فرمود: هر گاه از دانشمندى چيزى را كه مىداند سؤال كنند و او كتمان نمايد روز قيامت افسارى از آتش بر دهان او مىزنند (بحارالانوار ج 57 ص 301)
در حديث ديگرى از امير مؤمنان على (ع) پرسيدند: بدترين خلق خدا بعد از ابليس و فرعون … كيست؟
امام در پاسخ فرمود: دانشمندان فاسدند كه باطل را اظهار و حق را كتمان مىكنند و همان ها هستند كه خداوند بزرگ درباره آنها فرموده: لعن خدا و لعن همه لعنتكنندگان بر آنها خواهد بود. (بحار الانوار ج 2 ص 88)8. پژوهش گروهي و استفاده از مشاوراناز اخلاق پژوهش اين است كه تحقيقات علمي تا جايي كه امكان دارد به صورت گروهي انجام گردد. زيرا از هر جهت مفيدتر از كارهاي فردي و شخصي است، به عبارت ديگر پژوهشهاي فردي هر چند در جاي خود مفيد و ارزنده است اما اتقان پژوهشهاي گروهي قابل مقايسه با پژوهش هاي فردي نيست. اهميت مشورت تا حدي است كه رسول گرامي اسلام (ص) - كه صاحب علم لدني بود - با اصحاب خود مشورت مي كرد.
امير مؤمنان علي (ع) فرمود: بهترين آرا و انديشه ها از آن كسي است كه از مشورت با ديگران خود را بي نياز نبيند. (غرر الحكم و دررالكلم، ج1 حديث 330)
امام حسن (ع) فرمود: هيچ جمعيّتى در كار خود با يكديگر مشورت نكردند مگر اين كه به خير و صلاح خويش رهنمون شدند. (تحف العقول ص 164)
به قول مولانا:
اين خردها چون مصابيح انور است / بيست مصباح از يكي روشنتر استپرواضح است كه كار و پژوهش گروهي از مصاديق مشورت و كمك گيري از يكديگر است و همه فوائد مشورت كردن را به همراه خود دارد.9. پرهيز از شهرت طلبي و دنيا خواهي و تمايلات نفسانيبراي پژوهشگر و محقق شايسته و بايسته است كه در تحقيقات علمي خود از شهرت زدگي و دنيا طلبي بپرهيزد. زيرا اين امور موجب دور شدن انسان از حقيقت و سعادت ابدي مي شود.
قرآن كريم نكته بسيار مهمي را گوشزد مي كند و مي فرمايد: “مَن كاَنَ يُرِيدُ الْحَيَوةَ الدُّنْيَا وَ زِينَتهََا نُوَفِّ إِلَيهِْمْ أَعْمَالَهُمْ فِيهَا وَ هُمْ فِيهَا لَا يُبْخَسُون أُوْلَئكَ الَّذِينَ لَيْسَ لهَُمْ فىِ الاَْخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَ حَبِطَ مَا صَنَعُواْ فِيهَا وَ بَاطِلٌ مَّا كَانُواْ يَعْمَلُون” (هود/15و16)
كسانى كه زندگى دنيا و زينت آن را بخواهند، (نتيجه) اعمالشان را در همين دنيا بطور كامل به آنها مىدهيم و چيزى كم و كاست از آنها نخواهد شد. (ولى) آنها در آخرت، جز آتش، (سهمى) نخواهند داشت و آنچه را در دنيا (براى غير خدا) انجام دادند، بر باد مىرود و آنچه را عمل مىكردند، باطل و بىاثر مىشود.
ذكر اين نكته ضروري است كه هر كاري اگر به خاطر و هدف هواي نفس و دنيا باشد مذموم است، حتي اگر نماز، روزه و احسان نيز به خاطر هواي نفس و دنيا باشد مذموم و باطل است اما اگر آن كار براي امور اخروي يا براي برپايي احكام دين و يا امور دنيوي كه منافاتي با امور معنوي و اخروي ندارد، باشد نه تنها ناپسند نيست بلكه پسنديده و ممدوح نيز مي باشد و گاهي در برخي از موارد لازم و واجب نيز خواهد بود. لذا بايد به دنيا به ديده وسيله بنگريم و آن را مزرعه آخرت بدانيم و به هيچ عنوان، دنيا را براي دنيا و لذت هاي زودگذر آن نخواهيم چرا كه آخرتي در پيش داريم و بايد آماده سفر گرديم.چيست دنيا از خدا غافل شدن / ني طلا و نقره و فرزند و زن
صفحات: 1· 2
بحث در پایان نامه
این قسمت را با چند جمله که خلاصه ای از مهمترین نتایج پژوهش را بیان میکنند شروع کنید. قسمت بحث باید به خودی خود یک مقاله کوتاه باشد که به پرسش های زیر پاسخ میدهد:
1- الگوهای اساسی موجود در مشاهدات کدام هستند؟ (به تغییرات مکانی و زمانی اشاره کنید.)
2- چه روابط، روندها، و تعمیم هایی در میان نتایج بدست آمده وجود دارند؟
3- چه استثنائاتی در میان این الگوها و یا برای تعمیم ها وجود دارند؟
4- چه دلایلی (مکانیزم هایی) به صورت احتمالی در پس این الگوها وجود دارند و بر اساس آنها چی چیزی پیش بینی میشود؟
5- آیا نتایج و تحلیل شما از نتایج با دیگر نتایج و تحلیل های بدست آمده توسط دیگر محققین هم خوانی دارد، یا با آنها در تضاد است؟
6- نتایج را بر اساس مطالب اشاره شده در قسمت مقدمه تحلیلی کنید. چه ارتباطی میان ناتیج حاصل از پژوهش شما و سوال اساسی و ابتدایی مطرح شده در مقدمه وجود دارد؟
7- نتایج بدست آمده از پژوهش شما می تواند چه معنای ضمنی ای برای دیگر پرسش های بی پاسخ در زمینه های دیگر داشته باشد؟
8- چه چیزهایی هستند که الان میدانیم و یا می فهمیم که قبل از انجام این پژوهش نمیدانستیم؟
9- اهمیت نتایج بدست آمده از پژوهش چیست و چرا این نتایج مهم هستند؟
وجود چند فرضیه: معمولا بیش از یک تحلیل برای یافته های پژوهش وجود دارد. دقت کنید که در قسمت بحث تمام این راه های تحلیل را ارائه کنید و تنها تحلیلی مورد علاقه خود را بیان نکنید. اگر این امکان وجود دارد که تمامی تحلیل ها را، به جز یکی، حذف کنید، که عالی است؛ ولی غالبا با میزان داده های موجود این کار شدنی نیست. در این صورت، باید رفتاری عادلانه با تمام روش های تحلیل نتایج داشته باشید و سعی کنید تا راه هایی که میتوان در تحقیقات بعدی رفت تا به نتایج با دقت بالاتر دست یافت را بیان کنید.
شواهد و یا مسیر منطقی رسیدن به هر یک از تحلیل های خود از نتایج را بیان کنید.
نیاز است که در این بخش تعداد زیادی از منابع و مراجع از کارهای مشابه قبلی وجود داشته باشد تا بتوان نتایج را تحلیل کرد. با این وجود، بخش بحث و تحلیل نتایج به طور معمول بخش طولانی ای است. نگاه کنید آیا مطلبی وجود دارد که به دادن پاسخ به سوالات بالا کمکی نمیکند؟ اگر چنین مطالبی وجود دارند، باید حذف شوند. این قسمت را نیز با استفاده از عناوین فرعی به قسمت های منطقی کوچکتر تقسیم کنید.
نتیجه گیری در پایان نامه
در این قسمت خلاصه ای از نتیجه کلی حاصل از انجام پژوهش را بیان میکنیم. این بخش عصاره پژوهش انجام شده است. در نگارش این بخش به موارد زیر توجه کنید:
• بهترین و مهمترین جمله ای که میتوانید درباره مشاهدات خود بیان کنید چیست؟
• فرض کنید اگر قرار باشد خواننده پژوهش خود را شش ماه بعد در جلسه ای ببینید، دوست دارید خواننده کار شما چه چیزی از پژوهش شما را به یاد داشته باشد؟
• دوباره به مساله پژوهش اشاره کنید و نتایجی را که از انجام پژوهش به منظور پاسخ دادن به مساله پژوهش گرفته اید بیان کنید. راه های جدید ارائه شده در پژوهش، تحلیل های جدید صورت گرفته، و دیدگاه های جدید شکل گرفته در نتیجه پژوهش را نیز ارائه دهید.
• مفاهیم ضمنی گسترده تر حاصل از انجام پژوهش را در این قسمت بیاورید.
• قسمت نتیجه گیری نباید تکرار کلمه به کلمه قسمت های قبلی، از جمله چکیده، مقدمه، یا بحث باشد.
پیشنهادات
در این قسمت، محقق به بیان پیشنهاداتی به محققین دیگر جهت ادامه پژوهش در زمینه تحقیق خود میدهد. این پیشنهادات میتوانند دربرگیرنده موضوعاتی از قبیل انجام دوباره آزمایشات با جامعه آماری متفاوت و یا بزرگتر، استفاده از روش های دیگر اندازه گیری و انجام آزمایش، بررسی موضوعاتی مشابه با کار انجام شده، بررسی جنبه های دیگر مساله پژوهش، و … باشد.
تقدیر و تشکر
در این قسمت میتوانید از تمامی افراد یا سازمان هایی که شما را در نگارش پایان نامه کمک و یاری کرده اند تشکر و قدردانی کنید. این کمک ها میتوانند از نظر فنی (از جمله مواد و یا تجهیزات لازم)، از نظر فکری (راهنمایی و مشاوره)، و یا از نظر مالی باشند.
منابع و مراجع
در نگارش این قسمت، موارد زیر را به خاطر داشته باشید:
• به هر آنچه از ایده گرفته، تا مفهوم، متن، داده، و غیره که متعلق به خود شما نیستند در این قسمت اشاره کنید.
• اگر جمله ای مینویسید، آن را با استفاده از داده های گردآوری شده و یا منبعی از دیگر محققین تقویت کنید.
• تمامی منابع و مراجع اشاره شده در داخل متن باید در انتهای کار و در قسمت منابع و مراجع آورده شوند.
• برای منبع دهی در درون متن، از آثاری با یک نویسنده، به نام خانوادگی فرد اشاره کنید و تاریخ انتشار اثر را داخل پرانتز قرار دهید. توجه داشته باشید که رفرنس دهی درون متنی دو حالت دارد. این دو حالت را در غالب یک مثال توضیح میدهیم:
• در مطالعه هریس (2012) شکل گیری حباب قطره در …… برسی شده است. این مطالعه با استفاده از روش ….. انجام شد و نتایج حاصله نشان داد که …..
• … رشد جمعیت یکی از بزرگترین نگرانی های زیست محیطی است که نسل های آینده را تهدید میکند (جانسون، 2015).
• برای منبع دهی در درون متن، از آثاری با دو نویسنده، به نام خانوادگی هر دو فرد اشاره کنید و تاریخ انتشار اثر را داخل پرانتز قرار دهید. به مثال زیر دقت کنید:
o سیمپسون و هریسون (1994) در مطالعه خود به …..
o … رشد جمعیت یکی از بزرگترین نگرانی های زیست محیطی است که نسل های آینده را تهدید میکند (جانسون و جیمز، 2015).
• برای منبع دهی در درون متن، از آثاری با تعداد بیشتر از دو نویسنده، به نام خانوادگی فرد اول اشاره کنید و پس از آن از عبارت “و همکاران” استفاده کنید. سپس تاریخ انتشار اثر را داخل پرانتز قرار دهید. به مثال زیر دقت کنید:
o … رشد جمعیت یکی از بزرگترین نگرانی های زیست محیطی است که نسل های آینده را تهدید میکند (جانسون و همکاران، 2015).
• از آوردن منابع در متن به صورت زیرنویس خودداری کنید.
• تمامی منابع اشاره شده در متن را به ترتیب حروف الفبا در این قسمت بیاورید.
ضمیمه
اطلاعات اضافه ای که امکان آوردنشان درون متن پایان نامه وجود ندارد در این قسمت آورده میشوند. در نگارش این قسمت به موارد زیر توجه کنید:
• تمامی داده های پژوهش خود را در این قسمت قرار دهید.
• منابع، داده ها، و روش هایی را که به راحتی در دسترس نیستد به منظور استفاده دیگر محققین از آنها در قسمت ضمیمه قرار دهید.
• جداول را در صورتی که بیش از یک صفحه هستند در ضمیمه پژوهش قرار دهید.
• محاسبات بیش از یک صفحه را نیز در ضمیمه پژوهش بیاورید.
• شما می توانید یک مقاله کلیدی را که در پایان نامه خود از آن استفاده کرده اید در قسمت ضمایم قرار دهید.
• اگر از تعداد زیادی منابع استفاده کرده اید ولی به تمامی آنها در انتهای کار اشاره نکرده اید، می توانید در ضمیمه به لیست منابع اضافه اشاره کنید.
• لیست تجهیزات مورد استفاده جهت انجام آزمایشات و یا جزئیات فرایندهای پیچیده در طول پژوهش نیز میتواند در قسمت ضمیمه بیان شود.
در نهایت توجه به این نکته ضروری است که جداول و شکل ها به همراه عناوینشان باید در متن پایان نامه قرار داده شوند، و در قسمت ضمیمه نیازی به آوردنشان نیست، مگر اینکه عکس یا جدولی بیشتر از یک صفحه باشد و یا آوردنش درون متن پایان نامه ضروری نباشد.
ج) ادیت پایان نامه
لازم است که پس از نگارش پایان نامه، آن را از دو منظر ساختار و محتوا ویرایش کرد.
در ویرایش محتوایی، باید پایان نامه را چند بار خواند تا اشتباهات چاپی، املایی، و مشکلات موجود در جمله بندی متن را رفع کرد. استفاده از نرم افزارهایی که دیکته لغات را بررسی میکنند میتواند موثر باشد ولی در نهایت این خود شما هستید که باید این کار را انجام دهید. پس از بررسی تمام پایان نامه خود از نظر دیکته و دستور زبان، آن را به افراد دیگری بدهید تا بخوانند و درباره آن نظر بدهند.
در ویرایش محتوایی باید پایان نامه را از نظر منطق ارائه، عدم وجود مطالب تکراری، ارتباط معنایی قسمت های مختلف، و در نهایت سبک نگارش مورد بررسی قرار داد.
اجتناب از ابهام
• از نوشتن جملات طولانی خود داری کنید. به یاد داشته باشید که در متون علمی، جملات کوتاه هستند و به ساده ترین و قابل فهم ترین شکل ممکن نگارش میشوند. هنر نگارش متون پیچیده، پرتکلف، و با پیچیدگی بالای زبانی خود را به اساتید ادبیات خود نشان دهید، نیازی نیست این هنر شما به رخ محققین دیگر کشیده شود.
• در جملات خود از استفاده از عبارت هایی که بیش از دو مفهوم متفاوت را بیان میکنند خودداری کنید. به عنوان مثال به جای نوشتن جمله ای مانند «همه میدانیم که آب، این مایع حیات که وجودش برای زندگی انسانها ضروری است، در دمای صد درجه سانتی گراد که دمای بالایی است به جوش می آید و در دمای صفر درجه سانتی گراد منجمد میشود و باعث بروز پدیده های بسیاری در دنیای طبیعت میشود که علم به کشف آنها پرداخته است.» بنویسیم “همه میدانیم که آب مایعی حیات بخش است. این ماده در دمای صد درجه سانتی گراد به جوش می آید و در دمای صفر درجه سانتیگراد منجمد می شود. این امر باعث بروز پدیده های بسیاری در طبیعت میشود که علم آنها را کشف کرده است.»
• از بکار بردن دو فعل منفی پشت سر هم پرهیز کنید. به عنوان مثال نگویید نمیشود که این اتفاق نیفتد. بگویید این اتفاق می افتد.
• تمامی جملات باید لزوما فعل و فاعلشان مشخص باشد. همچنین مرجع ضمیرهای فاعلی و مفعولی نیز باید دقیقا معلوم باشد.
• تا حد امکان از بکار بردن جملات مجهول خودداری کنید.
• از وجود تطابق میان اسم و فعل از نظر شخص و مفرد یا جمع بودن اطمینان حاصل کنید.
• از بکار بردن سرواژه ها (Acronym) و عبارت های مخفف بدون اشاره به عبارات کامل خودداری کنید. اولین باری که به هر سرواژه یا عبارت مخفف در متن اشاره میکنید باید حتما به صورت کامل آن را بنویسید و در پرانتز عبارت مخفف آن را بنویسید. از دفعه دوم به بعد میتوانید از سرواژه استفاده کنید. به عنوان مثال: در بار اول: هواپیمایی ملی ایران (هما). بار دوم به بعد: هما
طول پایان نامه
هدف در نگارش پایان نامه ایجاز (کوتاهی متون) است و اطناب (طولانی گوئی) مد نظر نیست. هدف شما در نگارش باید ارائه تمامی اطلاعات مورد نیاز جهت تشریح و پشتیبانی از نتایج و تفاسیر حاصل از پژوهش در کوتاهترین میزان ممکن از نظر نگارشی و تعداد صفحه باشد.
از تکرار مطالب غیرضروری و نامرتبط خودداری کنید. توجه داشته باشید که درونمایه اصلی پایان نامه در قسمت مقدمه به منظور ایجاد انگیزه در خواننده و یا در بخش فرضیات پژوهش بیان میشود. سپس این درونمایه در پیکره پایان نامه گسترش پیدا کرده و در نهایت در قسمت بحث به آن اشاره میشود (البته اشاره به درونمایه کار در چکیده و نتیجه گیری اجتناب ناپذیر است).
در اینجا برخی پیشنهادات جهت کوتاهتر کردن پایان نامه ها را ارائه میکنیم:
1. از جداول برای نشان دادن داده های تکراری استفاده کنید.
2. در قسمت مروری بر ادبیات نظری، تنها به اندازه ای درباره تحقیقات گذشته مطالب ارائه کنید که خواننده به طور کلی در جریان موضوع تحقیق قرار گیرد، نیازی نیست به تمامی تحقیقاتی که در طور تاریخ علم در این زمینه انجام شده اند اشاره کنید.
3. عنوان شکل ها و جداول کوتاه ولی جامع باشند.
4. نیازی نیست تک تک داده های ارائه شده در جداول یا شکل ها را در متن تکرار کنید. تنها بیان نتیجه حاصل از جداول و یا شکل ها کافی است.
5. نتایج گرفته شده بر اساس داده های غیرموجود را حذف کنید.
6. در قسمت بحث تنها تفاسیری از داده ها را ارائه دهید که مستقیما مرتبط با یافته های پژوهش هستند.
7. به دقت صفت ها، قیدها، و عبارتهای اضافه را بررسی و حذف کنید.
اگرچه تعداد صفحات پایان نامه به میزان قابل توجهی در رشته ها و موضوعات مختلف متفاوت است، به صورت استاندارد یک پایان نامه به همراه تمامی جداول، شکل ها، و منابع و مراجع (بدون در نظر گرفتن ضمایم) چیزی میان 70 تا 100 صفحه است.
نگارش برای مخاطبین بین المللی
از آنجایی که در اکثر مواقع یک یا چند مقاله از پایان نامه استخراج شده و یا پایان نامه به منظور استفاده دیگر محققین بر روی اینترنت قرار داده میشود، لازم است تا نکات زیر را در نگارش برای مخاطبین بین المللی رعایت کنیم:
1- تا آنجا که میتوانید داده ها و اطلاعات را در غالب جدول و یا شکل ارائه دهید. حتی سعی کنید راهی پیدا کنید تا نتیجه گیری پایان نامه خود را در غالبی دیداری از طریق شکل، نمودار، فلوچارت، و … بیان و ارائه کنید.
2- داشتن این فرض که تمام محققین با جغرافیا و منطقه ای که شما در آن پژوهش را انجام داده اید آشنا هستند، کار بسیار غلطی است. به کار بردن عباراتی از قبیل در کشور عزیز ما (به جای ایران) درست نیست.
3- بهتر است تمامی مکان های اشاره شده در متن پژوهش بر روی نقشه نشان داده شوند.
4- از بکار بردن جملات طولانی و پیچیده پرهیز کنید.
5- از بکار بردن اصلاح و ضرب المثل خوداری کنید. استفاده از کلماتی که یافتن معانی آنها در دیکشنری های معمولی امکانپذیر است دارای ارجحیت است.
صفحات: 1· 2
صفحه عنوان پایان نامه:
این صفحه دربردارنده عنوان پایان نامه (همچنین عنوان فرعی)، نام و نام خانوادگی نویسندگان، نام دانشگاه محل تحصیل، زمان تحویل پایان نامه، نام استاد راهنما و نام استاد مشاوراست.
ساختار پایان نامه
ویژگی های یک عنوان خوب برای پایان نامه:
عنوان خوب دارای اطلاعات ضروری است، کاملا مشخص و معین است، مختصر و موجز است، و قابل فهم می باشد.
گستره عنوان پایان نامه باید آنقدر محدود باشد که تنها محتوای پایان نامه را شرح دهد، و در عین حال آنقدر تخصصی نباشد که تنها متخصصین امر آن را بفهمند. عنوان باید برای گروه هدف مخاطبین مناسب باشد.
حرف اول تمامی اسم های خاص در عنوان با حروف بزرگ نوشته میشود.
چکیده پایان نامه
یک چکیده خوب در یک خط اهمیت پایان نامه را توضیح می دهد. سپس روش انجام پژوهش را به صورت مختصر بیان می کند، و پس از آن نتایج اصلی حاصل از انجام پژوهش را ارائه میدهد- نتایج ترجیحا به صورت عدد و رقم هستند و میزان خطای آنها نیز مشخص میشود. جملات پایانی نیز درباره کاربرد نتایج حاصل از پژوهش بحث میکنند. یک چکیده خوب دارای ویژگی هایی از قبیل موجز بودن، قابل خواندن، و استفاده از اعداد و ارقام می باشد.
• طول چکیده باید 1 تا 2 پاراگراف بوده، و حداکثر 400 کلمه باشد.
• به طور کلی، در قسمت چکیده رفرنس داده نمیشود.
• اطلاعات موجود در عنوان نباید در چکیده تکرار شوند.
• متن چکیده باید صریح و روشن باشد.
• در حد امکان از اعداد در جاهای مناسب استفاده کنید.
• پاسخ به سوالات زیر باید در چکیده وجود داشته باشند:
1. در این پژوهش به چه مساله ای پرداخته شده است؟
2. ضرورت پرداختن به این مساله چه بوده است، و پژوهش یعی در پاسخ دادن به چه سوالاتی داشته است؟
3. روش انجام پژوهش چه بوده است؟
4. نتایج حاصل از پژوهش چه بوده اند؟
5. کاربرد نتایج حاصله چیست؟ بیان حداقل یک مورد از کاربردهای نتایج حاصله ضروری است.
فهرست مطالب پایان نامه
در این قسمت از پایان نامه باید تمامی و زیرشاخه های هر یک به همراه شماره صفحات به ترتیب ذکر شوند تا خواننده برای پیدا کردن بخش مورد نظر خود دچار سردرگمی نشود.
• تمامی عنوان ها و زیرشاخه های هر یک را به همراه شماره صفحات آنها لیست کنید.
• برای زیرشاخه عناوین در متن، تورفتگی را لحاظ کنید (Indent).
مقدمه پایان نامه
شما نمیتوانید یک مقدمه خوب بنویسید، مگر آنکه بدانید باقی قسمت های پژوهش قرار است راجع به چه موضوعاتی بحث کنند. بنابراین بهتر است نگارش بخش ها و زیرشاخه های مقدمه را به بعد از اتمام نگارش دیگر قسمت های پایان نامه موکول کنید.
حتما دقت کنید که مقدمه را با جمله ای آغاز کنید که مانند یک قلاب عمل کرده و آنقدر جذاب میباشد که خواننده را برای خواندن ادامه پایان نامه متقاعد میکند. طبیعتا مساله علمی مهم و یا جذابی وجود دارد که پایان نامه شما سعی در یافتن پاسخ برای آن دارد. باید در ابتدا خوانندگان را جذب کنید و کاری کنید که بخواهند تا انتهای پایان نامه شما را بخوانند.
پاراگراف های بعدی در قسمت مقدمه باید به تحقیقات قبلی در زمینه موضوع پژوهش اشاره کنند. این اشاره باید دربرگیرنده مطالعات افرادی باشد که ایده اولیه این موضوع را مطرح کرده اند، و همچنین دربرگیرنده جدیدترین مطالعاتی باشد که در این زمینه انجام شده اند. در نهایت باید توضیح داده شود که چرا نیاز است تا مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شود (البته ضرورت انجام مطالعه شما نیز در این قسمت بیان میشود).
چه چیزهای دیگری نیاز است تا در بخش های مختلف مقدمه آورده شوند؟
1. بیان هدف از انجام پژوهش: اینکه چرا این پژوهش انجام گرفته است. مواظب باشید که چکیده را در این قسمت تکرار نکنید.
2. ارائه اطلاعات موجود از قبل در زمینه موضوع پژوهش تا اینکه خواننده قادر به درک کلیات بحث و ضرورت یافتن پاسخ برای پرسش طرح شده در پایان نامه شما باشد.
3. ارائه فهرست مناسب و کاملی از تحقیقات قبلی در موضوع پژوهش، به گونه ای که خواننده قادر باشد با مراجعه به کتابخانه درک عمیقی از چارچوب معنایی پژوهش و اهمیت پرسش های مطرح شده در آن باشد.
4. تمرکز مقدمه باید بر روی سوالات مطرح شده در پایان نامه باشد. تمامی مطالعات قبلی که در این قسمت به آنها اشاره میشود باید با اهداف نگارش پایان نامه مطابقت داشته باشند. مقدمه جایی نیست که در آن راجع به هر آنچه که به موضوع بحث مربوط است بنویسید.
5. محدوده و گستره پایان نامه رو مشخص کنید. اشاره کنید چه موضوعاتی را بررسی خواهید کرد و چه موضوعاتی را بررسی نخواهید کرد.
6. یک نقشه راه یا فهرست مطالب را به کمک حروف و کلمات ترسیم کنید تا خواننده در جریان آنچه در قسمت های بعدی خواهد دید قرار بگیرد.
به یاد داشته باشید که پایان نامه شما یک مقاله مروری نیست. خوانندگان به دنبال کارهای اورجینال هستند و توقع تجزیه تحلیل و تفسیر آنها را از شما دارند. بخش مقدمه را با استفاده از عناوین فرعی به قسمت های منطقی تقسیم کنید.
در نهایت ذکر این نکته ضروری است که مقدمه را باید از یک بحث کلی شروع کرده و به یک بحث نهایی و مشخص رساند.
روش تحقیق در پایان نامه
در قسمت روش تحقیق به موارد زیر اشاره میکنیم:
1- اطلاعاتی که خواننده را متقاعد میکنند نتایج بدست آمده در پژوهش شما درست است.
2- اطلاعات ضروری برای محققین دیگر به منظور تکرار آزمایشات و پژوهش شما.
3- شرحی از مواد بکارگرفته شده در پژوهش، رویه ها، و نظریات مورد استفاده در پژوهش.
4- شرح محاسبات، تکنیک ها، فرایندها، ابزارها و وسایل، و نحوه تنظیمات دستگاه ها و ابزارها.
5- محدودیت های پژوهش، فرضیات، و دامنه روایی داده ها.
6- شرح روش های تحلیل، از جمله اشاره به تمامی نرم افزارهای آماری مورد استفاده.
در قسمت روش تحقیق به این سوالات باید پاسخ داده شود:
1- آیا محقق دیگری می تواند مو به مو تحقیق شما را تکرار کند (به عنوان مثال، اطلاعات درباره تمامی پارامترهای اختیاری و قابل تنظیم برای تمام سنسورها و یا دستگاه های استفاده شده به منظور گردآوری داده ها ارائه شده اند)؟
2- آیا محقق دیگری می تواند به درستی به مکان های نمئنه گیری و سوابق و مدارک مستندسازی شده دسترسی پیدا کند و از آنها استفاده کند؟
3- آیا به میزان کافی اطلاعات درباره دستگاه ها و ابزارهای مورد استفاده ارائه شده است تا محققین دیگر بتوانند از دستگاه هایی با کارکردهای مشابه با این دستگاه ها به منظور تکرار آزمایشات شما استفاده کنند؟
4- چنانچه اطلاعات در حوزه اطلاعات عمومی قرار دارند، امکان دسترسی محققین دیگر به این اطلاعات وجود دارد؟
5- آیا این امکان وجود دارد که محقق دیگری از تحلیل های آزمایشگاهی مورد استفاده در پژوهش شما کپی برداری کند؟
6- آیا امکان تکرار تحلیلی های آماری انجام شده توسط شما وجود دارد؟
7- آیا محقق دیگری خواهد توانست به طور تقریبی از الگوریتم های کلیدی هر یک از نرم افزارهای کامپیوتری مورد استفاده در پژوهش شما نمونه برداری کند؟
منابع و مراجع مورد استفاده در این قسمت باید محدود به منابع داده ها و مراجعی جهت مراجعه و کسب اطلاعات بیشتر درباره رویه های انجام آزمایشات و پژوهش باشند.
در این قسمت، درباره نتایج تحقیق چیزی ننویسید!
در پایان، ساختار روش شناسی تحقیق را در شکل زیر می بینید:
مواد مورد استفاده : شرح کلی ، مکان ، زمان
روش : مطالعه میدانی ، مطالعه تجربی
نتایج پایان نامه
در این قسمت از پایان نامه، نتایج حاصل از انجام آزمایشات، و به طور کلی نتایج حاصل از آزمایش فرضیات تحقیق را بیان میکنیم.
• نتایج تحقیق دربرگیرنده بیان مشاهدات به همان صورتی که اتفاق افتاده اند هستند و در غالب آمار، جداول، و شکل ها ارائه می شوند.
• بازه تغییر و تفسیر اطلاعات را مشخص کنید.
• نتایج رد کننده فرضیات پژوهش را مانند نتایج تایید کننده فرضیات پژوهش بیان کنید. نتایج را تفسیر نکنید- این کار را برای قسمت بعدی- که قسمت بحث است- نگه دارید.
• طوری مطالب و نتایج بدست آمده را بیان کنید که انگار در دادگاه این کار را در حضور قاضی انجام می دهید. به قدری ئارد جزئیات شوید که دیگران قادر باشند تفسیر خودشان را داشته باشند و توضیحات را خودشان ارائه دهند.
• از واحدهای SI در تمام طول پروژه خود استفاده کنید (واحدهایی از قبیل متر، ثانیه، کیلوگرم، وات، و غیره).
• قسمت نتایج را با استفاده از عناوین فرعی به قسمت های منطقی کوچکتر تقسیم کنید.
• نتایج کلیدی باید در قالب جملاتی واضح و روان در ابتدای پاراگراف بیان شوند. بهتر است اینگونه در ابتدای پاراگراف بیان شود که X رابطه مثبت و معنی داری با Y دارد (رگرسیون خطی p<0.01، r^2 = 0.79) و پس از آن با جملاتی که اهمیت کمتری دارند پاراگراف را ادامه دهید. تنها ماهیت و ذات یافته های پژوهش را بیان کنید و به خواننده نگویید که کدام یافته مهم و یا معنی دار است.
نکته مهم: تفاوت میان قسمت نتایج (Result) و قسمت بحث (Discussion)
مشاهدات و نتایج مشاهدات خود را از تفسیر مشاهدات و نتایج مشاهدات جدا کنید. نویسنده پایان نامه و یا مقاله مسئولیت دارد تا به وضوح برای خواننده مشخص کند که کدام جملات مربوط به مشاهدات و نتایج پژوهش است و کدام جملات مربوط به تفسیر و تحلیل نتایج هستند. در بسیاری از مواقع، تحقق این امر به بهترین نحو ممکن از طریق جداسازی فیزیکی بخش مربوط به نتایج از بخش مربوط به تحلیل نتایج امکانپذیر می باشد. راه جایگزین استفاده از عباراتی از قبیل “به نظر نگارنده …” است.
چگونه میان نتایج و تحلیل آنها تفاوت قائل شویم؟
1- این دو قسمت را با عنوانبندی مناسب از هم جدا کنید.
2- تحلیل اطلاعات را در بالای شکل ها و داده ها نیاورید.
3- از عباراتی از قبیل “نگارنده اینگونه نتیجه گیری میکند که …
4- از کوتاه بودن قسمت یافته های پژوهش نگران نشوید.
چرا؟
1- زیرا این کار، خواندن و درک مطالب مندرج در پایان نامه شما را برای خواننده آسانتر میکند و دیگر تغییر حالات ذهنی برای او پیش نمی آید.
2- زیرا این کار اطمینان حاصل میکند که کار شما با وجود تغییر در پارادایم ها ماندگار خواهد بود.
پایان‌نامه یا تز یا رساله نوشتاری است که دانشجویان در موضوعی خاص مربوط به رشتهٔ تحصیلی خود، برای دریافت مدرک تحصیلی می‌نویسند. در پایان‌نامهٔ دانشجویان موضوع یا سؤالی را بررسی کرده و از راه تجزیه و تحلیل و یا تجارب عملی و یا آزمایشی به آن پاسخ می‌دهند. به بیان دیگر پایان‌نامه شامل استدلال موضوعی، ارائهٔ پژوهشی تجربی، حاصل کارآموزی و یا عصاره‌ای از درس‌های آموخته‌شده در دوران تحصیلی دانشجوست که با راهنمایی اساتید نگارش و تدوین میشود.
پایان‌نامه با عنوان و محتوای تکراری در هیچ سیستم آموزشی و در هیچ مقطع تحصیلی‌ای تعریف نشده‌است و همهٔ دانشجویان موظف به نگارش پایان‌نامه با موضوع و محتوای جدید هستند.اغلب پایان نامه های دوره کارشناسی به صورت نوشتاری حاصل از گردآوری تحقیقات دیگر می باشد. در حالی که پایان نامه در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری لزوماً باید موضوع جدیدی را مورد هدف قرار دهد.
در بسیاری از متون از کلمهٔ «پایان‌نامه» برای نوشتار پایان دورهٔ دورهٔ کارشناسی و یا کارشناسی ارشد و از کلمهٔ «تز» و یا «رساله» برای نوشتار پایان دورهٔ دکتری استفاده میشود. تفاوت «تز» و «رسالهٔ دکتری» با پایان‌نامهٔ دورهٔ کارشناسی یا کارشناسی ارشد، جدیدبودن و نوآوری پژوهش‌های انجام‌شده و همچنین حجم بیشتر این تحقیقات در دورهٔ دکتری است.
به عبارتی دیگر پایان نامه دوره دوره کارشناسی و یا کارشناسی ارشد گاهی می تواند ارائه نتایج پژوهشی توسعه گونه در مطالعات و تحقیقات پیشین باشد اما «تز» و یا «رساله» لزوماً باید نتایج حاصل از پژوهش ایده ای نوین و یا ارائه راه حلی برای مسئله ای که تاکنون حل نشده بوده است، باشد.[۱][۱]
صفحات: 1· 2
پژوهش به معنای انجام کاری خلاقانه به صورت نظام مند است که هدف آن گسترده تر کردن دامنه علم و دانش است. این گستره میتواند در زمینه علوم انسانی، فرهنگ و جامعه، و استفاده از علوم مختلف به منظور دستیابی به کاربردهای جدید باشد. از پژوهش جهت یافتن یا تائید حقایق، تائید دوباره نتایج پژوهش های قبلی و یا رد آنها، یافتن راه حل برای مشکلات فعلی و یا مشکلات نوظهور، پشتیبانی از نظریات موجود یا ایجاد نظریات جدید استفاده میشود.
یک پروژه پژوهشی میتواند به منظور توسعه مطالعه انجام شده در قبل نیز مورد استفاده قرار گیرد. به منظور اعتباردهی به ابزارهای پژوهش، رویه ها، و یا آزمایشات بکار گرفته شده در انجام پژوهش ممکن است پژوهشگر دقیقا از عوامل مورد استفاده در پروژه های تحقیقاتی قبلی استفاده کند. هدف اصلی از انجام پژوهش های بنیادی (در مقابل پژوهش های کاربردی) مستندسازی، کشف، تفسیر، و یا تحقیق و توسعه درباره روش ها و سیستم های مورد نیاز جهت پیشرفت دانش بشری است. روش های انجام پژوهش بسته به نوع دانش شناسی آنها تفاوت چشمگیری در درون رشته های علوم انسانی و علوم مهندسی و همچنین مابین این دو شاخه از علم دارند.
پژوهش
انواع مختلفی از پژوهش وجود دارند که در میان آنها میتوان به این گونه های پژوهش اشاره کرد: پژوهش های علمی، پژوهش های در حوزه علوم انسانی، هنری، اقتصادی، اجتماعی، کسب و کار، بازاریابی، و همچنین پژوهش های پزشکی.
مفهوم پژوهش
نیاز به توضیح است که تعاریف مختلفی از مفهوم پژوهش وجود دارد که جهت روشنتر شدن بحث به تعدادی از این تعاریف به همراه منابع آنها اشاره میکنیم:
مارتین شاتلورت (2008) تعریفی از پژوهش ارائه کرده است که حوزه وسیعی را دربر میگیرد. این تعریف اینگونه بیان شده است که «در گسترده ترین حوزه معنایی کلام، مفهوم پژوهش دربرگیرنده هرگونه گردآوری داده، اطلاعات، و حقایق به منظور گسترش دانش بشری است.»
کرسول (2008) نیز تعریف دیگری از پژوهش، به این گونه بیان کرده است که «پژوهش فرایندی گام به گام است که به منظور جمع آوری و تجزیه تحلیل اطلاعات مورد استفاده قرار میگرد. هدف نهایی پژوهش افزایش ادراک از موضوع موضوع مورد بررسی است.» بر اساس تعریف کرسول، هر پژوهش شامل سه گام اساسی است: طرح یک سوال، جمع آوری داده هایی برای یافتن پاسخ به سوال طرح شده، و در نهایت ارائه پاسخی به سوال مطرح شده.
جالب است که بدانید کلمه پژوهش (و معادل آن که در انگلیسی research است) از عبارت فرانسوی recherché”” مشتق شده است که معنای آن جستجو است.
اکنون که با مفهوم پژوهش آشنا شدیم بد نیست که با انواع مختلف آن که در بالا نیز به آنها اشاره شد، بیشتر آشنا شویم.
تحقیقات علمی روشی نظام مند جهت گردآوری داده ها و یافتن پاسخ هایی به منظور ارضای حس کنجکاوی هستند. این تحقیقات، اطلاعات و نظریات علمی را جهت تشریح هر آنچه در طبیعت اتفاق می افتد و همچنین جهت تشریح خصوصیات دنیایی که در آن زندگی میکنیم فراهم میکنند. این نوع از پژوهش استفاده های کاربردی از علم و دانش را فراهم میکند. حمایت مالی از تحقیقات علمی میتواند توسط مقامات دولتی، سازمان های خیریه، و یا توسط بخش خصوصی (مانند بسیاری از شرکت ها و کمپانی ها) انجام گیرد.
تحقیقات علمی در درون خود نیز با توجه به رشته های علمی مختلف و همچنین کاربردهای متفاوت به زیرشاخه هایی تقسیم میشود. به طور گستده، تحقیقات علمی به عنوان شاخصی جهت تعیین جایگاه علمی موسسات آکادمیک- مانند دانشگاه های کسب و کار- شناخته میشوند؛ هرچند که برخی اعتقاد دارند این شاخص برای ارزیابی موسسات آموزشی شاخص صحیحی نیست زیرا کیفیت پژوهش به درستی کیفیت آموزش را مشخص نمیکند (و این دو موضوع لزوما ارتباطی با یکدیگر ندارند).
تحقیقات در حوزه علوم انسانی دربرگیرنده روش های متفاوتی از جمله هرمنوتیک (هنر و علم تفسیر متون) و نشانه شناسی، و همچنین شناخت شناسی های متفاوت و نسبی گرایانه تر دیگری میباشد. محققین علوم انسانی به طور معمول به دنبال یافتن پاسخ صحیح و نهایی یک پرسش نیستند، بلکه به دنبال اکتشاف مسائل و جزئیات در حاشیه موضوع هستند.
زمینه (معادل کلمه Context در انگلیسی) همواره در این تحقیقات دارای اهمیت بوده. زمینه میتواند اجتماعی، تاریخی، سیاسی، فرهنگی، و یا قومیتی باشد. یک نمونه از تحقیقات علوم انسانی، تحقیقات تاریخی است که بخشی از روش تاریخی محسوب میشود. مورخین از منابع دست اول و همچنین دیگر شواهد به منظور بررسی نظام مند یک موضوع استفاده میکنند و سپس تاریخ را به صورت نقل هایی از گذشته می نگارند.
پژوهش های هنری نیز جزو تحقیقات عملی به حساب می آیند و زمانی انجام می گیرند که آثار خلاقانه به عنوان موضوع و هدف تحقیق در نظر گرفته میشوند.
