10. پرهيز از شتاب زدگياز آفات بزرگ پژوهش هاي علمي، شتاب زدگي و عجله بي مورد است. زيرا كمترين آفت عجله اين است كه مانع درك صحيح موضوع يا مساله مي شود به همين جهت پژوهشگران از لحاظ اخلاقي شايسته است از شتاب و عجله دوري كنند.
پيامبر اعظم (ص) فرمود: از عجله بپرهيز؛ زيرا هرگاه عجله كنى نصيب و بهره خود را از دست خواهى داد. (مجموعه ورام ص 255)
اميرالمومنين (ع) فرمود: لغزشهاى انسان با عجله افزايش مىيابد. (غرر الحكم حديث 9940)11. پرهيز از دخالت دادن خواسته هاي شخصي و گروهيپژوهشگر نبايد خواسته هاي شخصي يا گروهي و … خود را به عنوان پيش فرض تحقيق و پژوهش خود قرار دهد، لذا نيكو و بايسته است كه اصل بي طرفي را ـ تا حد امكان ـ در تحقيقات خود مورد توجه قرار دهد.
محقق و پژوهشگر راستين كسي است كه خود را تابع نتيجه تحقيق خود بداند نه آنكه حاصل تحقيق خود را تابع اميال خود گرداند.
از همين جاست كه تفسير به راي در مورد قرآن كريم به شدت نهي شده است. يكي از معاني تفسير به رأي اين است كه شخصي بخواهد باورها و پيش فرض هاي قبلي خود را بر قرآن تحميل كند و از قرآن براي مطالب خود دليل بيابد به عبارت ديگر شخص در حقيقت نمي خواهد مراد خداوند و منظور قرآن را دريابد بلكه مي خواهد مراد و منظور خود را بوسيله قرآن به اثبات برساند.12. پرهيز از سرقت علمييكي از نكات ناشايست اخلاقي در باب اخلاق پژوهش، بحث سرقت علمي است. محققِ با اخلاق هيچگاه مطالب ديگران را به اسم خود منتشر نمي كند و حقوق فكري و معنوي افراد ديگر را محترم مي شمارد.13. رعايت اولويت هااز ديگر امور اخلاقي براي پژوهشگران اين است كه اولويت ها و نيازهاي خود و جامعه را در نظر گرفته و به مسائل مهمتر، اساسي تر بيشتر اهميت دهند. زيرا مسئوليت ها، وظايف ديني، اجتماعي، فرهنگي، سياسي، و … پژوهشگران به اندازه اي زياد است كه ديگر امكان رسيدن به مسائل غير ضروري نيست و گزراندن عمر به مسائل غير ضروري و انجام ندادن كارهاي مهم و ضروري تر باعث خسران و ضررهاي غير قابل جبران فردي و اجتماعي است.
امام علي (ع) مي فرمايد: علم و دانش بيشتر از آن است كه بتواني همه آن را بياموزي و بر آن احاطه پيدا كني؛ پس بايد از هر دانشي بهترين هاي آن را برگزيني. (غرر الحكم، حديث 2198)14. تواضع و فروتنياز ديگر آموزه هاي مهم اخلاقي فضيلت تواضع است. پژوهشگران و محققان نيز شايسته است خود را با اين صفت، آراسته كرده و از تكبر و فخرفروشي به شدت بپرهيزند.
پيامبر اكرم (ص) فرمود: تواضع جز بزرگى بر انسان نمىافزايد پس تواضع كنيد تا خداوند شما را بلند مقام سازد. (كنزل العمال ح 5719)
اميرالمومنين (ع) فرمود: ثمره و نتيجه تواضع، محبّت است و ثمره و نتيجه تكبّر، دشنام و ناسزاگويى مردم است. (غرر الحكم حديث 4613)
حضرت مسيح (ع) فرمود: به وسيله تواضع، مزرعه علم و دانش آباد مىشود نه با تكبّر، همان گونه كه زراعت در زمين نرم و هموار مىرويد نه بر روى كوه. (بحارالانوار ج 2 ص 62)15. كنار نهادن حب ها و بغض هامحقق و پژوهشگر بايد از حب ها و بغض هاي شخصي و گروهي، خود را برهاند تا در تحقيقات علمي، از رسيدن به حقيقت باز نماند. زيرا شرط اصلي درك حقيقت يك گفتار يا رفتار و يا مساله اي نداشتن حب و بغض است، به عبارتي ديگر دوستي ها و دشمني ها مي تواند نگاه ها را تغيير داده و انديشه ها را از مسير اصلي منحرف كند. از قديم گفته اند:
اگر بر ديده مجنون نشيني / به غير از خوبي ليلي نبيني
سعدي نيز گفته است:
كسي به ديده انكار اگر نگاه كند / نشان صورت يوسف دهد به ناخوبي
وگر به چشم ارادت نگه كني در ديو / فرشته ايت نمايد به چشم كروبي 16. فهم كامل سپس نقد انديشهيكي از مهم ترين و حساسترين مسائل اخلاق پژوهش و نقد اين است كه محقق و پژوهشگرِ ناقد كه در پي درستي و نادرستي يك انديشه و نظريه است؛ نخستين و مهمترين شرط آن، اين است كه آن سخن و مطلب را به درستي فهميده باشد. زيرا نقد بدون فهم دقيق مطلب، در حقيقت نقد ذهنيات خود ناقد است نه نقد آن مطلب يا مساله. (دقت شود)
بنابراين بر هيچ كس از لحاظ اخلاقي شايسته نيست پيش از فهم درست و دقيق يك نظريه و مدعا ـ به صرف تصوري مبهم ، ضعيف يا احتمالي ـ به نقد آن بپردازد.
به جرأت مي توان گفت اگر اين آموزه در ميان محققان و پژوهشگران جوامع بشري مراعات گردد بسياري از نقدها و انتقادها از بين مي رود.17. روحيه انتقاد پذيريشايسته و بايسته اخلاقي است كه پژوهشگران روحيه انتقاد پذيري داشته باشند و اگر منتقدي حرف حق و مطلب صحيحي را تذكر داد آن را با كمال افتخار بپذيرند و از منتقد خود تشكر و قدرداني كنند.
چنانكه صادق آل محمد (ص) فرمود: محبوب ترين برادرانم كسي است كه عيب هايم را برايم گوشزد كند. (بحار الانوار ج 71 ص 282)*********************************************************************************************************************************************************
نويسنده: حجت الاسلام وحيد واحدجوانمنبع:سایت قانتات
پيامبر اعظم (ص) فرمود: از عجله بپرهيز؛ زيرا هرگاه عجله كنى نصيب و بهره خود را از دست خواهى داد. (مجموعه ورام ص 255)
اميرالمومنين (ع) فرمود: لغزشهاى انسان با عجله افزايش مىيابد. (غرر الحكم حديث 9940)11. پرهيز از دخالت دادن خواسته هاي شخصي و گروهيپژوهشگر نبايد خواسته هاي شخصي يا گروهي و … خود را به عنوان پيش فرض تحقيق و پژوهش خود قرار دهد، لذا نيكو و بايسته است كه اصل بي طرفي را ـ تا حد امكان ـ در تحقيقات خود مورد توجه قرار دهد.
محقق و پژوهشگر راستين كسي است كه خود را تابع نتيجه تحقيق خود بداند نه آنكه حاصل تحقيق خود را تابع اميال خود گرداند.
از همين جاست كه تفسير به راي در مورد قرآن كريم به شدت نهي شده است. يكي از معاني تفسير به رأي اين است كه شخصي بخواهد باورها و پيش فرض هاي قبلي خود را بر قرآن تحميل كند و از قرآن براي مطالب خود دليل بيابد به عبارت ديگر شخص در حقيقت نمي خواهد مراد خداوند و منظور قرآن را دريابد بلكه مي خواهد مراد و منظور خود را بوسيله قرآن به اثبات برساند.12. پرهيز از سرقت علمييكي از نكات ناشايست اخلاقي در باب اخلاق پژوهش، بحث سرقت علمي است. محققِ با اخلاق هيچگاه مطالب ديگران را به اسم خود منتشر نمي كند و حقوق فكري و معنوي افراد ديگر را محترم مي شمارد.13. رعايت اولويت هااز ديگر امور اخلاقي براي پژوهشگران اين است كه اولويت ها و نيازهاي خود و جامعه را در نظر گرفته و به مسائل مهمتر، اساسي تر بيشتر اهميت دهند. زيرا مسئوليت ها، وظايف ديني، اجتماعي، فرهنگي، سياسي، و … پژوهشگران به اندازه اي زياد است كه ديگر امكان رسيدن به مسائل غير ضروري نيست و گزراندن عمر به مسائل غير ضروري و انجام ندادن كارهاي مهم و ضروري تر باعث خسران و ضررهاي غير قابل جبران فردي و اجتماعي است.
امام علي (ع) مي فرمايد: علم و دانش بيشتر از آن است كه بتواني همه آن را بياموزي و بر آن احاطه پيدا كني؛ پس بايد از هر دانشي بهترين هاي آن را برگزيني. (غرر الحكم، حديث 2198)14. تواضع و فروتنياز ديگر آموزه هاي مهم اخلاقي فضيلت تواضع است. پژوهشگران و محققان نيز شايسته است خود را با اين صفت، آراسته كرده و از تكبر و فخرفروشي به شدت بپرهيزند.
پيامبر اكرم (ص) فرمود: تواضع جز بزرگى بر انسان نمىافزايد پس تواضع كنيد تا خداوند شما را بلند مقام سازد. (كنزل العمال ح 5719)
اميرالمومنين (ع) فرمود: ثمره و نتيجه تواضع، محبّت است و ثمره و نتيجه تكبّر، دشنام و ناسزاگويى مردم است. (غرر الحكم حديث 4613)
حضرت مسيح (ع) فرمود: به وسيله تواضع، مزرعه علم و دانش آباد مىشود نه با تكبّر، همان گونه كه زراعت در زمين نرم و هموار مىرويد نه بر روى كوه. (بحارالانوار ج 2 ص 62)15. كنار نهادن حب ها و بغض هامحقق و پژوهشگر بايد از حب ها و بغض هاي شخصي و گروهي، خود را برهاند تا در تحقيقات علمي، از رسيدن به حقيقت باز نماند. زيرا شرط اصلي درك حقيقت يك گفتار يا رفتار و يا مساله اي نداشتن حب و بغض است، به عبارتي ديگر دوستي ها و دشمني ها مي تواند نگاه ها را تغيير داده و انديشه ها را از مسير اصلي منحرف كند. از قديم گفته اند:
اگر بر ديده مجنون نشيني / به غير از خوبي ليلي نبيني
سعدي نيز گفته است:
كسي به ديده انكار اگر نگاه كند / نشان صورت يوسف دهد به ناخوبي
وگر به چشم ارادت نگه كني در ديو / فرشته ايت نمايد به چشم كروبي 16. فهم كامل سپس نقد انديشهيكي از مهم ترين و حساسترين مسائل اخلاق پژوهش و نقد اين است كه محقق و پژوهشگرِ ناقد كه در پي درستي و نادرستي يك انديشه و نظريه است؛ نخستين و مهمترين شرط آن، اين است كه آن سخن و مطلب را به درستي فهميده باشد. زيرا نقد بدون فهم دقيق مطلب، در حقيقت نقد ذهنيات خود ناقد است نه نقد آن مطلب يا مساله. (دقت شود)
بنابراين بر هيچ كس از لحاظ اخلاقي شايسته نيست پيش از فهم درست و دقيق يك نظريه و مدعا ـ به صرف تصوري مبهم ، ضعيف يا احتمالي ـ به نقد آن بپردازد.
به جرأت مي توان گفت اگر اين آموزه در ميان محققان و پژوهشگران جوامع بشري مراعات گردد بسياري از نقدها و انتقادها از بين مي رود.17. روحيه انتقاد پذيريشايسته و بايسته اخلاقي است كه پژوهشگران روحيه انتقاد پذيري داشته باشند و اگر منتقدي حرف حق و مطلب صحيحي را تذكر داد آن را با كمال افتخار بپذيرند و از منتقد خود تشكر و قدرداني كنند.
چنانكه صادق آل محمد (ص) فرمود: محبوب ترين برادرانم كسي است كه عيب هايم را برايم گوشزد كند. (بحار الانوار ج 71 ص 282)*********************************************************************************************************************************************************
نويسنده: حجت الاسلام وحيد واحدجوانمنبع:سایت قانتات
صفحات: 1· 2
فرم در حال بارگذاری ...
