بحث در پایان نامه

این قسمت را با چند جمله که خلاصه ای از مهمترین نتایج پژوهش را بیان میکنند شروع کنید. قسمت بحث باید به خودی خود یک مقاله کوتاه باشد که به پرسش های زیر پاسخ میدهد:
1- الگوهای اساسی موجود در مشاهدات کدام هستند؟ (به تغییرات مکانی و زمانی اشاره کنید.)
2- چه روابط، روندها، و تعمیم هایی در میان نتایج بدست آمده وجود دارند؟
3- چه استثنائاتی در میان این الگوها و یا برای تعمیم ها وجود دارند؟
4- چه دلایلی (مکانیزم هایی) به صورت احتمالی در پس این الگوها وجود دارند و بر اساس آنها چی چیزی پیش بینی میشود؟
5- آیا نتایج و تحلیل شما از نتایج با دیگر نتایج و تحلیل های بدست آمده توسط دیگر محققین هم خوانی دارد، یا با آنها در تضاد است؟
6- نتایج را بر اساس مطالب اشاره شده در قسمت مقدمه تحلیلی کنید. چه ارتباطی میان ناتیج حاصل از پژوهش شما و سوال اساسی و ابتدایی مطرح شده در مقدمه وجود دارد؟
7- نتایج بدست آمده از پژوهش شما می تواند چه معنای ضمنی ای برای دیگر پرسش های بی پاسخ در زمینه های دیگر داشته باشد؟
8- چه چیزهایی هستند که الان میدانیم و یا می فهمیم که قبل از انجام این پژوهش نمیدانستیم؟
9- اهمیت نتایج بدست آمده از پژوهش چیست و چرا این نتایج مهم هستند؟

وجود چند فرضیه: معمولا بیش از یک تحلیل برای یافته های پژوهش وجود دارد. دقت کنید که در قسمت بحث تمام این راه های تحلیل را ارائه کنید و تنها تحلیلی مورد علاقه خود را بیان نکنید. اگر این امکان وجود دارد که تمامی تحلیل ها را، به جز یکی، حذف کنید، که عالی است؛ ولی غالبا با میزان داده های موجود این کار شدنی نیست. در این صورت، باید رفتاری عادلانه با تمام روش های تحلیل نتایج داشته باشید و سعی کنید تا راه هایی که میتوان در تحقیقات بعدی رفت تا به نتایج با دقت بالاتر دست یافت را بیان کنید.

شواهد و یا مسیر منطقی رسیدن به هر یک از تحلیل های خود از نتایج را بیان کنید.

نیاز است که در این بخش تعداد زیادی از منابع و مراجع از کارهای مشابه قبلی وجود داشته باشد تا بتوان نتایج را تحلیل کرد. با این وجود، بخش بحث و تحلیل نتایج به طور معمول بخش طولانی ای است. نگاه کنید آیا مطلبی وجود دارد که به دادن پاسخ به سوالات بالا کمکی نمیکند؟ اگر چنین مطالبی وجود دارند، باید حذف شوند. این قسمت را نیز با استفاده از عناوین فرعی به قسمت های منطقی کوچکتر تقسیم کنید.

نتیجه گیری در پایان نامه

در این قسمت خلاصه ای از نتیجه کلی حاصل از انجام پژوهش را بیان میکنیم. این بخش عصاره پژوهش انجام شده است. در نگارش این بخش به موارد زیر توجه کنید:
• بهترین و مهمترین جمله ای که میتوانید درباره مشاهدات خود بیان کنید چیست؟
• فرض کنید اگر قرار باشد خواننده پژوهش خود را شش ماه بعد در جلسه ای ببینید، دوست دارید خواننده کار شما چه چیزی از پژوهش شما را به یاد داشته باشد؟
• دوباره به مساله پژوهش اشاره کنید و نتایجی را که از انجام پژوهش به منظور پاسخ دادن به مساله پژوهش گرفته اید بیان کنید. راه های جدید ارائه شده در پژوهش، تحلیل های جدید صورت گرفته، و دیدگاه های جدید شکل گرفته در نتیجه پژوهش را نیز ارائه دهید.
• مفاهیم ضمنی گسترده تر حاصل از انجام پژوهش را در این قسمت بیاورید.
• قسمت نتیجه گیری نباید تکرار کلمه به کلمه قسمت های قبلی، از جمله چکیده، مقدمه، یا بحث باشد.

پیشنهادات

در این قسمت، محقق به بیان پیشنهاداتی به محققین دیگر جهت ادامه پژوهش در زمینه تحقیق خود میدهد. این پیشنهادات میتوانند دربرگیرنده موضوعاتی از قبیل انجام دوباره آزمایشات با جامعه آماری متفاوت و یا بزرگتر، استفاده از روش های دیگر اندازه گیری و انجام آزمایش، بررسی موضوعاتی مشابه با کار انجام شده، بررسی جنبه های دیگر مساله پژوهش، و … باشد.

تقدیر و تشکر

در این قسمت میتوانید از تمامی افراد یا سازمان هایی که شما را در نگارش پایان نامه کمک و یاری کرده اند تشکر و قدردانی کنید. این کمک ها میتوانند از نظر فنی (از جمله مواد و یا تجهیزات لازم)، از نظر فکری (راهنمایی و مشاوره)، و یا از نظر مالی باشند.

منابع و مراجع

در نگارش این قسمت، موارد زیر را به خاطر داشته باشید:

• به هر آنچه از ایده گرفته، تا مفهوم، متن، داده، و غیره که متعلق به خود شما نیستند در این قسمت اشاره کنید.
• اگر جمله ای مینویسید، آن را با استفاده از داده های گردآوری شده و یا منبعی از دیگر محققین تقویت کنید.
• تمامی منابع و مراجع اشاره شده در داخل متن باید در انتهای کار و در قسمت منابع و مراجع آورده شوند.
• برای منبع دهی در درون متن، از آثاری با یک نویسنده، به نام خانوادگی فرد اشاره کنید و تاریخ انتشار اثر را داخل پرانتز قرار دهید. توجه داشته باشید که رفرنس دهی درون متنی دو حالت دارد. این دو حالت را در غالب یک مثال توضیح میدهیم:
• در مطالعه هریس (2012) شکل گیری حباب قطره در …… برسی شده است. این مطالعه با استفاده از روش ….. انجام شد و نتایج حاصله نشان داد که …..
• … رشد جمعیت یکی از بزرگترین نگرانی های زیست محیطی است که نسل های آینده را تهدید میکند (جانسون، 2015).
• برای منبع دهی در درون متن، از آثاری با دو نویسنده، به نام خانوادگی هر دو فرد اشاره کنید و تاریخ انتشار اثر را داخل پرانتز قرار دهید. به مثال زیر دقت کنید:
o سیمپسون و هریسون (1994) در مطالعه خود به …..
o … رشد جمعیت یکی از بزرگترین نگرانی های زیست محیطی است که نسل های آینده را تهدید میکند (جانسون و جیمز، 2015).
• برای منبع دهی در درون متن، از آثاری با تعداد بیشتر از دو نویسنده، به نام خانوادگی فرد اول اشاره کنید و پس از آن از عبارت “و همکاران” استفاده کنید. سپس تاریخ انتشار اثر را داخل پرانتز قرار دهید. به مثال زیر دقت کنید:
o … رشد جمعیت یکی از بزرگترین نگرانی های زیست محیطی است که نسل های آینده را تهدید میکند (جانسون و همکاران، 2015).
• از آوردن منابع در متن به صورت زیرنویس خودداری کنید.
• تمامی منابع اشاره شده در متن را به ترتیب حروف الفبا در این قسمت بیاورید.

ضمیمه

اطلاعات اضافه ای که امکان آوردنشان درون متن پایان نامه وجود ندارد در این قسمت آورده میشوند. در نگارش این قسمت به موارد زیر توجه کنید:

• تمامی داده های پژوهش خود را در این قسمت قرار دهید.
• منابع، داده ها، و روش هایی را که به راحتی در دسترس نیستد به منظور استفاده دیگر محققین از آنها در قسمت ضمیمه قرار دهید.
• جداول را در صورتی که بیش از یک صفحه هستند در ضمیمه پژوهش قرار دهید.
• محاسبات بیش از یک صفحه را نیز در ضمیمه پژوهش بیاورید.
• شما می توانید یک مقاله کلیدی را که در پایان نامه خود از آن استفاده کرده اید در قسمت ضمایم قرار دهید.
• اگر از تعداد زیادی منابع استفاده کرده اید ولی به تمامی آنها در انتهای کار اشاره نکرده اید، می توانید در ضمیمه به لیست منابع اضافه اشاره کنید.
• لیست تجهیزات مورد استفاده جهت انجام آزمایشات و یا جزئیات فرایندهای پیچیده در طول پژوهش نیز میتواند در قسمت ضمیمه بیان شود.
در نهایت توجه به این نکته ضروری است که جداول و شکل ها به همراه عناوینشان باید در متن پایان نامه قرار داده شوند، و در قسمت ضمیمه نیازی به آوردنشان نیست، مگر اینکه عکس یا جدولی بیشتر از یک صفحه باشد و یا آوردنش درون متن پایان نامه ضروری نباشد.

ج) ادیت پایان نامه

لازم است که پس از نگارش پایان نامه، آن را از دو منظر ساختار و محتوا ویرایش کرد.
در ویرایش محتوایی، باید پایان نامه را چند بار خواند تا اشتباهات چاپی، املایی، و مشکلات موجود در جمله بندی متن را رفع کرد. استفاده از نرم افزارهایی که دیکته لغات را بررسی میکنند میتواند موثر باشد ولی در نهایت این خود شما هستید که باید این کار را انجام دهید. پس از بررسی تمام پایان نامه خود از نظر دیکته و دستور زبان، آن را به افراد دیگری بدهید تا بخوانند و درباره آن نظر بدهند.
در ویرایش محتوایی باید پایان نامه را از نظر منطق ارائه، عدم وجود مطالب تکراری، ارتباط معنایی قسمت های مختلف، و در نهایت سبک نگارش مورد بررسی قرار داد.

اجتناب از ابهام

• از نوشتن جملات طولانی خود داری کنید. به یاد داشته باشید که در متون علمی، جملات کوتاه هستند و به ساده ترین و قابل فهم ترین شکل ممکن نگارش میشوند. هنر نگارش متون پیچیده، پرتکلف، و با پیچیدگی بالای زبانی خود را به اساتید ادبیات خود نشان دهید، نیازی نیست این هنر شما به رخ محققین دیگر کشیده شود.

• در جملات خود از استفاده از عبارت هایی که بیش از دو مفهوم متفاوت را بیان میکنند خودداری کنید. به عنوان مثال به جای نوشتن جمله ای مانند «همه میدانیم که آب، این مایع حیات که وجودش برای زندگی انسانها ضروری است، در دمای صد درجه سانتی گراد که دمای بالایی است به جوش می آید و در دمای صفر درجه سانتی گراد منجمد میشود و باعث بروز پدیده های بسیاری در دنیای طبیعت میشود که علم به کشف آنها پرداخته است.» بنویسیم “همه میدانیم که آب مایعی حیات بخش است. این ماده در دمای صد درجه سانتی گراد به جوش می آید و در دمای صفر درجه سانتیگراد منجمد می شود. این امر باعث بروز پدیده های بسیاری در طبیعت میشود که علم آنها را کشف کرده است.»

• از بکار بردن دو فعل منفی پشت سر هم پرهیز کنید. به عنوان مثال نگویید نمیشود که این اتفاق نیفتد. بگویید این اتفاق می افتد.

• تمامی جملات باید لزوما فعل و فاعلشان مشخص باشد. همچنین مرجع ضمیرهای فاعلی و مفعولی نیز باید دقیقا معلوم باشد.

• تا حد امکان از بکار بردن جملات مجهول خودداری کنید.

• از وجود تطابق میان اسم و فعل از نظر شخص و مفرد یا جمع بودن اطمینان حاصل کنید.

• از بکار بردن سرواژه ها (Acronym) و عبارت های مخفف بدون اشاره به عبارات کامل خودداری کنید. اولین باری که به هر سرواژه یا عبارت مخفف در متن اشاره میکنید باید حتما به صورت کامل آن را بنویسید و در پرانتز عبارت مخفف آن را بنویسید. از دفعه دوم به بعد میتوانید از سرواژه استفاده کنید. به عنوان مثال: در بار اول: هواپیمایی ملی ایران (هما). بار دوم به بعد: هما

طول پایان نامه

هدف در نگارش پایان نامه ایجاز (کوتاهی متون) است و اطناب (طولانی گوئی) مد نظر نیست. هدف شما در نگارش باید ارائه تمامی اطلاعات مورد نیاز جهت تشریح و پشتیبانی از نتایج و تفاسیر حاصل از پژوهش در کوتاهترین میزان ممکن از نظر نگارشی و تعداد صفحه باشد.
از تکرار مطالب غیرضروری و نامرتبط خودداری کنید. توجه داشته باشید که درونمایه اصلی پایان نامه در قسمت مقدمه به منظور ایجاد انگیزه در خواننده و یا در بخش فرضیات پژوهش بیان میشود. سپس این درونمایه در پیکره پایان نامه گسترش پیدا کرده و در نهایت در قسمت بحث به آن اشاره میشود (البته اشاره به درونمایه کار در چکیده و نتیجه گیری اجتناب ناپذیر است).

در اینجا برخی پیشنهادات جهت کوتاهتر کردن پایان نامه ها را ارائه میکنیم:

1. از جداول برای نشان دادن داده های تکراری استفاده کنید.
2. در قسمت مروری بر ادبیات نظری، تنها به اندازه ای درباره تحقیقات گذشته مطالب ارائه کنید که خواننده به طور کلی در جریان موضوع تحقیق قرار گیرد، نیازی نیست به تمامی تحقیقاتی که در طور تاریخ علم در این زمینه انجام شده اند اشاره کنید.
3. عنوان شکل ها و جداول کوتاه ولی جامع باشند.
4. نیازی نیست تک تک داده های ارائه شده در جداول یا شکل ها را در متن تکرار کنید. تنها بیان نتیجه حاصل از جداول و یا شکل ها کافی است.
5. نتایج گرفته شده بر اساس داده های غیرموجود را حذف کنید.
6. در قسمت بحث تنها تفاسیری از داده ها را ارائه دهید که مستقیما مرتبط با یافته های پژوهش هستند.
7. به دقت صفت ها، قیدها، و عبارتهای اضافه را بررسی و حذف کنید.
اگرچه تعداد صفحات پایان نامه به میزان قابل توجهی در رشته ها و موضوعات مختلف متفاوت است، به صورت استاندارد یک پایان نامه به همراه تمامی جداول، شکل ها، و منابع و مراجع (بدون در نظر گرفتن ضمایم) چیزی میان 70 تا 100 صفحه است.

نگارش برای مخاطبین بین المللی

از آنجایی که در اکثر مواقع یک یا چند مقاله از پایان نامه استخراج شده و یا پایان نامه به منظور استفاده دیگر محققین بر روی اینترنت قرار داده میشود، لازم است تا نکات زیر را در نگارش برای مخاطبین بین المللی رعایت کنیم:

1- تا آنجا که میتوانید داده ها و اطلاعات را در غالب جدول و یا شکل ارائه دهید. حتی سعی کنید راهی پیدا کنید تا نتیجه گیری پایان نامه خود را در غالبی دیداری از طریق شکل، نمودار، فلوچارت، و … بیان و ارائه کنید.
2- داشتن این فرض که تمام محققین با جغرافیا و منطقه ای که شما در آن پژوهش را انجام داده اید آشنا هستند، کار بسیار غلطی است. به کار بردن عباراتی از قبیل در کشور عزیز ما (به جای ایران) درست نیست.
3- بهتر است تمامی مکان های اشاره شده در متن پژوهش بر روی نقشه نشان داده شوند.
4- از بکار بردن جملات طولانی و پیچیده پرهیز کنید.
5- از بکار بردن اصلاح و ضرب المثل خوداری کنید. استفاده از کلماتی که یافتن معانی آنها در دیکشنری های معمولی امکانپذیر است دارای ارجحیت است.

صفحات: 1· 2